Każda roślina miododajna jest cenna dla pszczół, ale nic nie przebije rekordzistek fundującym owadom prawdziwą ucztę. Oto najbardziej wydajne pyłkowo i nektarowo rośliny do ogrodów, parków i na rabaty. Może znajdziecie dla nich miejsce u siebie?

Nie samym chlebem żyje człowiek i nie samym nektarem pszczoła. Surowca do produkcji miodu dostarczają nie tylko rośliny nektarodajne, które kwitną długo i obficie, a ich kwiaty są pełne nektaru, ale również drzewa spadziodajne, których liście, igły i gałązki przy inwazji mszyc pokrywają się kropelkami słodkiej cieczy, czyli spadzi. Na tym nie koniec – nektar i spadź to pokarmy wysokoenergetyczne, ale pszczoły potrzebują również białka. Proteinową skarbnicą jest pyłek, hojnie serwowany przez rośliny pyłkodajne. 

Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia) – przez około 10 dni na przełomie maja i czerwca tonie
w nektarodajnych kwiatach. Przez ten okres jedno dorosłe drzewo tego gatunku produkuje 65-70 kg nektaru, co w przeliczeniu na hektar zwartego lasu robiniowego daje aż 1800 kg nektaru! Z punktu widzenia pszczół niemniej ważna jest zdolność robinii do powtórnego kwitnienia późnym latem, choć w mniej obfitej wersji. Co prawda u robinii produkcja nektaru w dużej mierze zależy od pogody i jest najwyższa w gorące, słoneczne dni, ale i tak ten wynik robi ogromne wrażenie. Kwiaty robinii są niezwykle urodziwe i pachną piękniej niż cała perfumeria, a do tego są jadalne. Robinia akacjowa żyje w symbiozie z bakteriami brodawkowatymi, które zaopatrują ją w azot, dlatego doskonale radzi sobie na ubogich glebach – wystarczy tylko, by były przepuszczalne. Dzięki mocnym, rozbudowanym korzeniom nie boi się suszy. Jest odporna na mróz, zanieczyszczenia powietrza i zasolenie gleby. Niestety, ta „niezniszczalność” z punktu widzenia przyrody jest wadą – gatunek potrafi przystosować się do skrajnych warunków i szybko rozprzestrzenia się przez nasiona i odrosty korzeniowe. W Polsce i wielu innych krajach robinia jako roślina inwazyjna wypiera rodzime gatunki z ich naturalnych stanowisk. Jej ogrodowe odmiany, takie jak ’Umbraculifera’ i ‘Frisia’, są mniej ekspansywne od formy botanicznej, niestety kwitną znacznie słabiej albo nawet wcale. Za to kwitnące na różowo mieszańce robinii akacjowej z pokrewnymi gatunkami, takie jak ‘Pink Cascade’ czy ‘Anna Irena’, nie ustępują jej pod względem obfitości kwitnienia, a jednocześnie można je bez obaw sadzić w parkach i ogrodach.

Lipy (Tilia) – zarówno rodzime gatunki, czyli lipa drobnolistna (T. cordata) i szerokolistna
(T. platyphyllos), jak również ich zagraniczne kuzynki, jak lipa krymska (T. x euchlora), srebrzysta
(T. tomentosa) czy Henry`ego (T. henryana), cechują się wysoką miododajnością rzędu 200-300 kg/ha
i pyłkową ok. 90 kg/ha. Kwiatostany lipy to cenny surowiec zielarski bogaty w śluzy, związki flawonoidowe oraz olejek eteryczny. Przyrządzony z nich napar pity jak herbata lub dodany do kąpieli to tradycyjny środek przeciwko przeziębieniu: działa napotnie, przeciwzapalnie i uspokajająco. To właśnie po miód lipowy od pokoleń sięga się w przypadku przeziębienia – zapewne i Ty znasz jego słodki smak i zapach. Kwiatostany lipy sprawdzą się również jako pachnący dodatek do sałatek i deserów. Lipy dobrze radzą sobie w słońcu i półcieniu, za to mają wysokie wymagania glebowe. Potrzebują żyznego, głębokiego, przepuszczalnego podłoża bogatego w próchnicę. Są mrozoodporne, ale wrażliwe na suszę.

Ewodia Daniela, inaczej aksamitna (Tetradium daniellii) to pszczelarski hit ostatnich lat. Wydajność miodowa dorosłych drzew tego gatunku sięga 200-260 kg/ha. Roślina dorasta do 10-15 m, ma krótki pień i szeroką koronę. Bardzo ozdobne są pierzaste liście o długości nawet 30 cm. Ewodia Daniela kwitnie od początku sierpnia przez ponad miesiąc, co ze względu na późny termin jest dla pszczół zaletą nie do przecenienia. Kwiaty są drobne, za to zebrane w okazałe wiechy pokrywające całą koronę. Ewodia jest ciepłolubna, wymaga słonecznego stanowiska osłoniętego od wiatru. W starszym wieku jest mrozoodporna, ale przez kilka pierwszych lat wymaga szczelnego okrycia na zimę. Lubi żyzne, przepuszczalne gleby bogate w wapń.

Klony (Acer) zna każdy, ale mało kto wie o ich wysokiej miododajności. Przykładowo klon polny
(A. campestre) oferuje wydajność miodową dochodzącą do 350-370 kg/ha, a zwyczajny
(A. platanoides) ok. 200 kg/ha (wielu pokrewnych gatunków pod tym kątem jeszcze nie przebadano). Dwa wymienione to rodzime mrozoodporne gatunki. Klon zwyczajny ma identyczne wymagania jak lipa, natomiast klon polny urośnie niemal wszędzie, do tego jest odporny na suszę i można go łatwo formować, np. jako wysoki żywopłot.  

Irgi (Cotoneaster) – gatunki i odmiany tych krzewów to popularne rośliny ozdobne. Niektóre oferują dekoracyjne owoce, inne ciekawy pokrój lub zimozielone liście, a czasem te wszystkie zalet naraz. Pszczoły najbardziej sobie cenią irgi czarnoowocową (C. melanocarpus) i błyszczącą (C. lucidulus)
o wydajności miodowej 340-350 kg/ha i pyłkowej ok. 12 kg/ha. Są do siebie łudząco podobne – to gęste krzewy dorastające do ok. 2,5 m, ale doskonale znoszą cięcie, więc można je łatwo utrzymać
w ryzach, np. jako żywopłot wysokości 1 m. Kwitną w drugiej połowie maja, ich kwiaty są drobne, różowawe i niezbyt dekoracyjne, za to bardzo liczne i pełne nektaru. Jesienią wzrok przyciąga pomarańczowa barwa liści, w sezonie ciemnozielonych. Obie irgi są w pełni mrozoodporne, nie szkodzą im susza, zanieczyszczenie powietrza ani zasolenie podłoża, a szkodniki omijają z daleka. Poradzą sobie w każdej glebie, o ile nie jest ciężka i podmokła.

Malina właściwa (Rubus idaeus) rośnie dziko w lasach i zaroślach, a jej odmiany uprawne brylują na plantacjach, w ogrodach i na działkach. Słyną z czerwonych, rzadziej żółtych owoców, ale dla pszczół ważniejsza jest ich wydajność miodowa, która waha się od 150 do 250 kg/ha. Skąd ta rozbieżność? Zależnie od odmiany maliny owocują, a tym samym również kwitną raz lub dwa razy w sezonie. Do tych ostatnich należą m.in. ‘Polka’, ‘Polana’ i ‘Poranna Rosa’. Maliny mogą rosnąć w słońcu lub półcieniu, są w pełni mrozoodporne, a potrzebują bogatej w próchnicę, przepuszczalnej, ale stale lekko wilgotnej gleby o lekko kwaśnym odczynie.